Andromeda, Cefeusz, Kasjopea, Wieloryb

Historia działa się w Etiopii, gdzie rządził mądry król Cefeusz. Żoną Cefeusza była Kasjopea, kobieta piękna, lecz nierozsądna. Zdarzyło jej się pewnego dnia śmiertelnie obrazić Posejdona, który przyrzekł zemstę. I rzeczywiście, zesłał potwora morskiego Ketosa, który zabijał rybaków i niszczył porty i wioski nadmorskie. ( Ketosa odnajdziemy jako gwiazdozbiór Wieloryb ) Cefeusz udał się po radę do wyroczni Ammony. Przepowiednia była straszliwa, królestwo mogła uratować jedynie ofiara z życia Andromedy, córki Cefeusza i Kasjopei. Rozpacz zapanowała na dworze, lecz co zapisane, musiało się stać. Przykuto Andromedę do nadmorskiej skały, gdzie miała oczekiwać na potwora Ketosa. Stało się jednak tak, że przepowiednia się nie spełniła. Zjawił się syn Zeusa, Perseusz. Wracał właśnie do domu do Argos - po dokonaniu bohaterskiego czynu, jakim było zabicie Gorgony Meduzy. Perseusz dowiedziawszy się o nieszczęściu, które spadło na królestwo, natychmiast stanął do walki z potworem. Walka była krótka, w nagrodę za zabicie potwora Perseusz zażądał ręki Andromedy. Ich małżeństwo było szczęśliwe, lecz szczęście nie trwało długo. Perseusz podczas igrzysk zabił dyskiem swojego dziadka Akrisiosa. Po tym fakcie małżonkowie uciekli z Argos i żyli na wygnaniu. Perseusz budował zamki, których ruiny zachowały się do dnia dzisiejszego. Później bogowie postanowili przenieść na niebo Perseusza i Andromedę a także Cefeusza i Kasjopeę. Odnajdziemy ich jako piękne jasne gwiazdozbiory. W jesienne wieczory (i nie tylko) możemy przeżyć z bohaterami jeszcze raz ich dramatyczne losy. Wystarczy spojrzeć w niebo.

    Baran

Według greckich legend gwiazdozbiór przedstawia barana o złotym runie. Baran ten uratował Fryksosa i Hellę przed gniewem i popędliwością macochy, bogini Ino. Namawiała ona ojca dzieci, króla Atamasa, do złożenia z nich ofiary w celu przebłagania bogów. Lecz bogowie obrażeni przez Ino, woleli żeby karę poniosła winowajczyni, a nie niewinne dzieci. Wspólnie z życzliwymi ludźmi zawiązali spisek i zesłali barana o złotym runie. Baran uniósł dzieci do Azji. Niestety, w chwili, gdy przelatywali nad cieśniną, Hella puściła runo, spadła i zginęła w głębinach. Na pamiątkę tego wydarzenia cieśninę nazwano Hellespontem, choć współcześnie używa się nazwy Dardanele. Po tym wypadku Frykos szczęśliwie dotarł aż pod Kaukaz, gdzie przyjął go syn króla Słońca, król Ajetes. Gdy Frykos dorósł, Ajetes oddał mu swoją córkę Chalkiope za żonę. Baran natomiast został złożony w ofierze Zeusowi, a jego runo rozwieszono w świątyni. Świat zapewne zapomniałby o poczciwym zwierzaku, gdyby nie grupa śmiałków, która wybrała się po złote runo. Agronauci, bohaterowie greckich legend, przeżyli wiele niesamowitych przygód, zdobyli runo i przywieźli je do Hellady. Na pamiątkę tego wydarzenia na niebie umieszczono wiele gwiazdozbiorów a wśród nich Barana.

    Centaur, Strzała

Według legend gwiazdozbiór upamiętnia centaura Chirona, nauczyciela i przyjaciela Herkulesa, Achillesa, Kastora i Polluksa. Jednak według innych podań centaury nie były lubiane przez ludzi (zresztą z wzajemnością). Często dochodziło do bójek i walk. Jedna z legend przypomina piątą pracę Herkulesa, której wykonanie polegało na schwytaniu dzika erymantejskiego. Herkules, jak prawdziwy bohater, zamiast walczyć z dzikiem większość czasu spędzał na biesiadowaniu i walkach z centaurami. W trakcie jednej z nich zatruta strzała wypuszczona przez herosa trafiła w kolano Chirona. Upamiętnieniem tego wydarzenia są właśnie gwiazdozbiory Centaur i Strzała

    Erydan

W mitologii Erydan zapisał się wielokrotnie. Na Północnych krańcach świata, nad rzeką Erydan, Znajdowały się ogrody Hesperyd. Rosła w nich cudowna jabłoń rodząca złote jabłka. Pilnował jej smok Ladan, który nigdy nie spał. Nikt nie śmiał z nim walczyć, dopiero Herkules podjął wyzwanie i pokonał smoka. Zabrał potem złote jabłka wykonując w ten sposób ostatnią z dwunastu prac. Rzeką Erydan wędrowali również Agronauci powracający z wyprawy po złote runo. Płynęli na północ, do Jolkos nad Morzem Tyrreńskim, ojczyzny Jazona. Inna legenda mówi o Faetonie, synu boga Heliosa. Młodzieniec bardzo chciał poprowadzić po niebie złoty rydwan Heliosa. Choć ojciec ostrzegał go przed zbyt trudnym zadaniem. Faeton uparł się i ojciec mu uległ. Gry Faeton wyjechał na niebo i zobaczył straszliwe rogi Byka, złowrogiego Lwa i pokrytego jadem Skorpiona - stracił panowanie nad rydwanem. Konie poniosły, Faeton spadł do rzeki Erydan i zginął.

    Gołąb

Gwiazdozbiór przedstawia gołębia nad rufą statku żaglowego, znanego jako Okręt Argonautów. Według niektórych podań statek ten to Arka Noego, a ptak ilustruje biblijne wydarzenie, kiedy gołąb poleciał na zwiady i wrócił na Arkę z gałązką oliwną.

    Koziorożec

Gwiazdozbiór przedstawia greckiego boga Pana - patrona lasów, łowów i pasterzy. Pan był synem Hermesa i nimfy Dryope. Gdy się urodził, jego ciało zeszpecone było nogami kozła i rogami, a twarz wąsami. Rodzice Pana - gdy go ujrzeli - przerazili się i odwrócili od niego. Wszyscy ludzie, którzy go zobaczyli, uciekali. Pan żył samotnie w lasach Arkadii, pomagał ludziom i był im życzliwy. Na starych mapach nieba Pan przedstawiany jest jako koziorożec z rybim ogonem. Postać tę bóg przyjął podczas ucieczki przed olbrzymim Tyfonem - uciekał wtedy przez lądy i morza. Na niebie Koziorożca umieścił Zeus jako symbol powrotu dłuższych dni - działo się to w czasach, gdy Koziorożec był symbolem przesilenia zimowego.

    Lutnia

Według legend gwiazdozbiór przedstawia lutnię Orfeusza, najsłynniejszego śpiewaka Hellady. Był on synem trackiego króla Ojagrosa i muzy Kaliope. Przez świat starożytny Orfeusz uznawany był za bohatera, a tytuł ten przyznawano tylko wybitnym wojownikom, artystom i filozofom. Lutnie sporządził Hermes w pierwszym dniu swojego życia. Później w prezencie otrzymał ją Apolin, a ten podarował ją Orfeuszowi. Śpiew i gra Orfeusza uspokajała najdziksze zwierzęta, a także najdziksze ludzkie serca. Spokój i harmonia panowały na ziemi. Największą miłością Orfeusz darzył swoją żonę, Eurydykę. Po jej śmierci z tęsknoty, wyprawił się na poszukiwania do podziemnego królestwa. Tam swoją grą i śpiewem uprosił Hadesa - władcę podziemi - by ten pozwolił Eurydyce powrócić do życia. Ten jeden jedyny raz Hades zgodził się, jednak pod warunkiem, że opuszczą podziemne królestwo nie oglądając się za siebie. Szczęście małżonków nie miało granic, niestety trwało bardzo krótko. Niepomna ostrzeżenia Hadesa Eurydyka obejrzała się i umarła po raz drugi. Bez Eurydyki życie Orfeusza stało się puste, a jego śpiew był smutny i pełen żalu. Niedługo też dopełnił się los wspaniałego śpiewaka. Podczas dorocznego święta Bakchosa Orfeusz grał tak rzewnie, że pijane kobiety - żądne zabawy - zaczęły rzucać w niego kamieniami. Lecz nawet kamienie, wzruszone jego śpiewem, zatrzymywały się w powietrzu. Wtedy kobiety rzuciły się na Orfeusza i zabiły go, a lutnię wrzuciły do rzeki Hebros. To wydarzenie wstrząsnęło światem. Ziemia, ludzie, bogowie, wszyscy przerażeni stanęli oniemiali. Muzy prosiły Zeusa, by ten przynajmniej lutnię umieścił na niebie, na pamiątkę wspaniałego śpiewaka i wspaniałej muzyki.

    Panna

Według starożytnych Greków gwiazdozbiór Panny przedstawia boginię sprawiedliwości Astreę, która w okresie złotego wieku ludzkości zstąpiła na Ziemię, by uczyć ludzi sprawiedliwości i porządku. Ale z biegiem lat ludzie stawali się coraz gorsi. Po złotym wieku nastąpił wiek srebrny, brązowy, a w końcu żelazny. Astrea, nie mogąc uporać się ze złą naturą ludzką powróciła do nieba, gdzie zajęła miejsce konstelacji Panny. Inna legenda mówi, że gwiazdozbiór przedstawia Erigonę, córkę ateńskiego rolnika Ikariosa, który jako pierwszy zaczął hodować winną latorośl. Ikariosa zabili pijani pasterze, a zrozpaczona Erigona popełniła samobójstwo. Bóg wina Dionizos przeniósł Erigonę i jej wiernego psa Majrę z krainy Hadesa na niebo. Od tej pory dwie postacie świecą na niebie jako gwiazdozbiory Panny i Wielkiego Psa.

    Pegaz

Ojcem Pegaza był Posejdon który stworzył go z krwi Meduzy i wody morskiej. Pegaz przebywał w ciele Meduzy do czasu gdy Perseusz zabił Meduzę i obciął jej głowę. Wtedy Pegaz opuścił jej ciało i zamieszkał wysoko w górach, w gaju poświęconym Muzom. Ponieważ pragnienie zaspokajał na ziemi, przy wodopoju, zastał schwytany przez dzielnego i sławnego bohatera - Bellerofonta. Z pomocą Pegaza Bellerofont dokonał wielu bohaterskich czynów, m.in. zabił Chimerę, która mieszkała w głębokim wąwozie dostępnym jedynie z powietrza. Po dokonaniu tego, bohater postanowił zamieszkać na Olimpie, między bogami. Był to akt wielkiej pychy i Zeus nie mógł pozwolić na taką bezczelność. Z jego woli spłoszony Pegaz zrzucił Bellrofonta. Upadając na Ziemię bohater stracił zmysły, tymczasem Pegaz kontynuował swój lot do nieba, na którym pozostaje do dziś.

    Perseusz

Według starych legend, gwiazdozbiór przedstawia mężczyznę z mieczem i głową Gorgony Meduzy w rękach. Był to Perseusz, syn Zeusa i Danae - córki króla Argos. Perseusz był piękny, silny i zawsze sprzyjało mu szczęście. Chcąc udowodnić swoje boskie pochodzenie, bohater podjął się zabicia Gorgony. Było to zadanie przerastające możliwości zwykłego człowieka. Każdy, kto spojrzał na Gorgonę, na jej potworną twarz z potężnymi kłami, na żmije zamiast włosów, na skrzydła, ten natychmiast zamieniał się w kamień. W walce z potworem pomogli Perseuszowi bogowie. Od Hermesa dostał kamienny miecz, który nigdy nie chybił celu, od Ateny wielką miedzianą tarczę, w której wszystko odbijało się jak w lustrze. Dostał też od nimf trzy inne, pożyteczne podarunki: hełm czyniący niewidzialnym, skrzydlate sandały i magiczną torbę. Dzięki tym podarunkom Perseusz dostał się na wyspę, ukrył się i walczył z Gorgoną, nie patrząc na nią. Gdy zabił potwora, uciął mu głowę i schował do magicznej torby. Używał jej czasami do walki ze swoimi wrogami, którzy spojrzawszy na nią - kamienieli. Wracając do domu po zabiciu Gorgony, Perseusz uratował Andromedę - córkę Cefeusza i Kasjopei. Miała ona zginąć zabita przez potwora nasłanego przez Posejdona. Na szczęście zjawił się Perseusz, uratował Andromedę i wziął za żonę.

    Ryby

Według egipskich i greckich legend Ryby to dwoje małych dzieci Ryby Południowej. Mała rybka uratowała kiedyś boginię Izydę przed utonięciem, gdy ta wpadła do rzeki. Z wdzięczności bogowie przenieśli rybkę na niebo razem z dziećmi. W mitologii rzymskiej Ryby to Afrodyta i jej syn Eros. Spotkali oni olbrzyma Tyfona, potwora o stu smoczych głowach. Tyfon niszczył wszystko na swej drodze. Chcąc uratować życie, matka z synem skoczyli do Eufratu i zamienili się w ryby.

    Warkocz Bereniki

Gwiazdozbiór ten zastał wyznaczony przez duńskiego astronoma Tycho Brache, jednak w starożytnej Grecji Eratostenes pisał o nim jako o "Włosach Ariadny". Legenda opowiada o egipskim królu Ptolemeuszu i jego żonie Berenice. Ptolemeusz wyruszył na wojnę z Asyryjczykami. Berenika, w trosce o męża, ślubowała Wenus złożyć w ofierze swoje piękne włosy, jeśli tylko Ptolemeusz wróci cały i zdrowy. Prośba Bereniki zastała wysłuchana i ofiara zastała spełniona. Jednak już nazajutrz włosy zniknęły ze świątyni. Ptolemeusz wpadł w gniew i chciał srogo ukarać strażników. Zapobiegł temu nadworny matematyk i astronom Ptolemeusza, Konon, który wyjaśnił całą sprawę. Oto ostatniej nocy dostrzegł on na niebie nowe, piękne gwiazdy. Gwiazdy te to niechybnie włosy królowej, które w cudowny sposób dostały się na niebo. Para królewska przyjęła to wyjaśnienie i sprawa ucichła.

    Zając

Gwiazdozbiór ów wyróżniany był na niebie już w najdawniejszych czasach. Dla Egipcjan jego gwiazdy układały się w kształt czółna, którym podróżował Ozyrys, bóg życia i wegetacji. Przemieniony później w boga świata umarłych i duchów, znalazł się na niebie razem ze swoim czółnem. W wierzeniach egipskich odnajdziemy Ozyrysa w miejscu Oriona, a jego czółno w miejscu Zająca. Według Arabów, gwiazdozbiór ów przedstawiał stołek, którego używał wielki wojownik Orion. Do czego go używał, trudno określić, faktem jest, że go posiadał. Ludy koczujące na pustyni widziały w gwiazdozbiorze cztery spragnione wielbłądy u brzegu rzeki. Rzeką tą jest Droga Mleczna, której skraj znajduje się niedaleko tej grupy gwiazd. Dzisiejsza nazwa gwiazdozbioru jest związana z mitologią grecką. Bohater, a jednocześnie wielki myśliwy, Orion bardzo lubił polować na zające. Była to jego pasja i dlatego nie mógł znaleźć się na niebie bez towarzystwa choćby jednego zająca. Obecność zająca wywołuje spór: ma kogo poluje Orion? W jego pobliżu znajdują się bowiem Zając i Byk. Łuk Oriona wymierzony jest co prawda w Byka, lecz przy Wielkim Psie, którego Orion używa do polowań jest Zając.